Czy w starożytnym Egipcie kobiety używały marihuany jako lekarstwa?

Imperium, które trwało 3000 lat, od 3100 r. p.n.e. do 332 r. n.e., starożytny Egipt zgromadził ogromne bogactwo dzięki swoim bogatym gruntom rolnym i obfitości minerałów, takich jak złoto, granit i turkus. Chroniony przed najazdami dzięki unikalnej geografii pustyni, wybrzeża i powodzi Nilu, region ten korzystał również ze względnej stabilności politycznej – szczególnie w porównaniu z sąsiednimi regionami, gdzie wojownicy byli zaciekli i nieustannie prowadzili wojnę.

Bogactwo i stabilność w starożytnym Egipcie pozwoliły na rozkwit specjalistycznej edukacji, zwłaszcza medycyny. Egipscy lekarze – zarówno mężczyźni i ewentualnie kobiety – byli najlepsi w starożytnym świecie i bardzo poszukiwani przez zagranicznych królów i królowe. Nawet gdy władza polityczna Egiptu zanikała, uczeni twierdzą, że wiedza medyczna płynęła z Aleksandrii do mieszczańskich imperiów Grecji i Rzymu, a nie na odwrót.

Starożytne egipskie lekarstwa obejmowały takie rzeczy jak miód, zmiażdżone owady, opium, a także marihuanę, jak twierdzą niektórzy uczeni (ale nie wszyscy). Archeolodzy uważają, że rola kobiety w medycynie została w większości zdegradowana do ginekologii i położnictwa, a zabiegi medyczne wymienione w starożytnych zwojach zawierają marihuanę. W późnym okresie antycznym o wiele więcej kobiet pełniło funkcję profesjonalnych praktyków magii i czarów. Czy marihuana mogła być jednym z powszechnych ziół wykorzystywanych w ich rytuałach?

Czy marihuana była używana w starożytnym Egipcie?

Czy to w wyniku działalności człowieka, czy też w wyniku wydmuchiwania piasków pustynnych, pyłek marihuany został znaleziony w grobowcu Ramzesa II, około 1200 roku p.n.e., wraz z dwoma dodatkowymi próbkami gleby z okresów przeddynastycznych (przed 3200 rokiem p.n.e.). Chociaż archeolodzy twierdzą, że istnieją słabe dowody fizyczne na używanie konopi indyjskich w starożytnym Egipcie, istnieją pisemne odniesienia do rośliny, co do której niektórzy naukowcy są przekonani, że rzeczywiście była to konopie indyjskie.

W 2350 r. p.n.e. Piramidy ze Starego Królestwa zostały wyryte w kamieniu. Na tych kamiennych tablicach znajduje się hieroglifowy symbol smsm.t- lub „shemshemet”, który odnosi się do „rośliny, z której robione są liny”. Archeolog W.R. Dawson argumentował w wydaniu The Journal of Egyptian Archaeology z 1934 roku, że jest to odniesienie do konopi. Nie wszyscy dzisiejsi naukowcy zgadzają się z tym, ale wielu zgadza się, że shemshemet odnosi się do konopi, ponieważ jest on również napisany w kontekstach medycznych na starożytnych zwojach, zwanych papirusami.

To, czy starożytni Egipcjanie używali marihuany dla jej euforycznych właściwości, czy też nie, jest również przedmiotem dyskusji archeologów – „naćpajmy się!” nie zostało jednoznacznie zapisane przez starożytnych skrybów. Jednak medycyna i magia były nierozerwalnie związane w świecie starożytnym: rytualne fumigacje, którym towarzyszyły zaklęcia i inkantacje, były tak samo częścią medycyny jak diagnostyka.

Czy marihuana mogła być używana w fumigacjach dla nieszczęśliwych, duchowo skompromitowanych, czy też do pobudzania bogów? Nie ma twardych dowodów, ale jest to możliwe.

Kobiety, medycyna i magia

Kobiety w starożytnym Egipcie miały pełne prawa wynikające z prawa i cieszyły się większą swobodą niż ich rówieśnicy na sąsiednich ziemiach. Posiadały własność, majątek osobisty i prowadziły własne interesy. Podczas gdy chłopskie dziewczęta (i chłopcy) nie byli zazwyczaj wykształceni, córki z bogatszych gospodarstw domowych uczyły się prywatnie razem z braćmi.

W dziedzinie medycyny położnictwo było w dużej mierze domeną kobiet, podczas gdy w większości mężczyźni stali się lekarzami. W książce Women of Ancient Egypt (2013) egiptolog Barbara Watterson pisze o szkole położnictwa w Świątyni Neitha (bogini stworzenia) w mieście Sais.

Szkoła, w której szkolono kobiety, można spekulować, że Agnodice z Aten pojechała tutaj, aby się uczyć. Jak głosi legenda, Agnodice, od IV wieku CE, wyjechała na południe do Egiptu na szkolenie medyczne, po tym jak odmówiono jej tego w rodzinnej Grecji. Po powrocie do Aten, przebrana za mężczyznę, była tak dobra w swojej pracy, że zazdrośni greccy lekarze oskarżyli ją o uwodzenie pacjentów i postawili przed sądem.

Poza położnictwem, studenci położnictwa uczyli się o ziołach, zaklęciach, inkantacjach i specjalnych amuletach chroniących matki i noworodki przed złymi duchami. Pisze Watterson: „Najwcześniejszym 'lekarzem’ był magik, bo Egipcjanie wierzyli, że schorzenia i choroby są powodowane przez złą siłę wchodzącą w ciało.„

Nie tylko wykształcone kobiety stosowały ziołowe zaklęcia lecznicze – czy przekleństwa. Od późnej epoki antycznej, pomiędzy 250 a 750 rokiem życia, znaleziono wiele manuskryptów dla zwykłych ludzi, zawierających magiczne receptury. Wymieniając takie rzeczy jak „dzikie zioła, pień z pyska czarnego konia i nietoperza”, zaklęcia te były sporządzane i wykonywane przez zawodowych zielarzy i uzdrowicieli, którzy często byli starymi kobietami.

Ponieważ wiemy, że lekarze greccy i rzymscy pisali o marihuanie w tym samym okresie, a roślina ta od dawna była używana w sąsiedniej Syrii i Mezopotamii, łatwo jest spekulować, że marihuana była również zawarta w tych zaklęciach świeckich dla miłości, szczęścia, zdrowia i zemsty. Projekt Coptic Magical Papyri gromadzi obecnie setki tych odzyskanych rękopisów na temat magii, próbując zdekodować i uporządkować je wszystkie, z przewidywaną datą ukończenia 2023 roku.

Seshat: Bogini medycyny, nauki i marihuany.

Nie możemy mówić o starożytnym Egipcie, medycynie, magii i marihuanie nie wspominając o bogini Seshat czy Seshet: patronce uczonych w piśmiennictwie, pani budowniczych, bogini domu życia – to termin obejmujący wszystkie szkoły medyczne.

Seshat, siedmioramienna gwiazda, ma uderzające podobieństwo do marihuany. Uważano, że kiedy śmiertelni uczeni w Piśmie popełniali błędy na papierze, Seshat otrzymał kopię i skatalogował ją z bogami. Kiedy budowano świątynie, rytuały na cześć Seshata obejmowały „naciąganie sznura”, o którym niektórzy uczeni mówią, że był to sznurek konopny.

Rzadko zdarzało się, że bóstwo żeńskie przewodniczyło mężczyznom, co czyniło z Seshatu ciekawy wybór na stanowisko dyrektora szkół medycznych. Ponieważ wiemy, że spisywanie rzeczy w czasach starożytnych było kosztowne, czasochłonne i w większości odzwierciedlało interesy tych, których stać było na uczonych w Piśmie (tj. mężczyzn wpływowych), możliwe jest, że więcej kobiet zajmowało się medycyną, magią i sztuką uzdrawiania, niż to było odnotowane kilka tysięcy lat temu.
Oczywiste jest, że starożytne elity egipskie przywiązywały ogromną wagę do zapisu diagnostyki i zabiegów medyczno-magicznych, które mogły być stosowane przez każdego, kto potrafił czytać, mężczyznę czy kobietę.

Linia czasowa dawnego używania marihuany medycznej

Jeśli weźmiemy pod uwagę, że shemshemet to marihuana, istnieje wiele zastosowań cytowanych przez starożytnych papirusów, które mają sens dzisiaj, biorąc pod uwagę osiągnięcia nowoczesnej marihuany w zakresie łagodzenia bólu, mdłości i niepokoju. Oto, co zostało znalezione do tej pory:

1880 R. P.N.E: Papirus Kahun jest uważany za pierwszy podręcznik ginekologii i uważa się go za kopię znacznie starszego dokumentu. Chociaż nie wspomina się w nim bezpośrednio o shemshemet, to zawiera on fumigację, czopki, leki jadalne i masaże z substancji roślinnych, zwierzęcych i mineralnych na prawie wszystkie dolegliwości macicy.

1700 R. P.N.E: Według etnobotanisty Ethana Russo, Papirusowe Muzeum Ramzesa III najwcześniej wspomina o marihuanie jako leczeniu oczu: „seler, konopie, jest zmielony i pozostawiony w rosie na noc. Obydwa oczy pacjenta mają zostać umyte wczesnym rankiem.”

1500 R. P.N.E: Kompletny medyczny tom, Ebers Papyrus ma 20 metrów długości, wymieniając setki zaklęć i leków. Wspomina się o Shemshemet:

• Aby „schłodzić macicę”: Shemshemet jest zmielony w miodzie i używany jako czopek pochwowy. Niejasne jest, czy chodziło o rodzące kobiety, menstruację, czy też inny problem ginekologiczny.
• Aby ubrać bolesny paznokieć u nogi, szampon został zmieszany z miodem, ochrą i innymi ziołami jako okład. (Wielu Egipcjan pracowało boso na zalanych polach rolniczych, przez co zakażone paznokcie u stóp były częstym problemem).

1300 R. P.N.E: Papirus berliński oferuje leczenie aaa, uważanego za schistosomatozę, czyli robaków grypy, które dostają się do krwiobiegu przez podeszwy stóp. Odprowadzanie aaa obejmowało fumigację pacjenta za pomocą kombinacji shemshemet, rozdrobnionych owadów i ziaren. Inny fragment mówi maści na gorączkę zrobionej z marihuany.

1200 R. P.N.E: Chester Beatty Papyrus oferuje czopek doodbytniczy wykonany z shemshemetu, tłuszczu gęsiego i liści akacji w leczeniu biegunki (prawdopodobnie cholery). Inną receptą na bóle głowy są podobno konopie indyjskie.

800 R. P.N.E: W greckim eposie The Odyssey, Helena z Troi skrapia się winem „lek, który może uśmierzyć wszelki ból i złość”, lekarstwo pokazane jej przez Egipcjankę. Nazywana „nepenthe”, niektórzy uczeni twierdzą, że lekiem, o którym mowa, było opium, podczas gdy inni twierdzą, że efekty opisane w tej historii są bliższe marihuanie.

W pierwszym wieku naszej ery grecki historyk Diodorus Siculus udokumentował, że Egipcjanki stosowały eliksiry nepentystyczne mikstury przypominające Odyseję Homera. W egipskich naczyniach winiarskich wydobytych z epoki koptyjskiej (III i IV w. n.e.) również znajdują się ślady marihuany, przez co prawdopodobne jest, że nepenty były oparte na marihuanie.

100-200 R. N.E: Ethan Russo proponuje, że w tych stuleciach słowo marihuana zmieniło się na msˆy. Papirus z tego czasu wspomina o leczeniu ropni za pomocą okładów z marihuany, a guzów za pomocą marihuany podgrzanej wraz z minerałami i innymi roślinami. „Ten ostatni fragment jest szczególnie interesujący w jego specyfikacji dla konopi ogrzewanych, co sugeruje, że dekarboksylacja prekursorów fitokannabinoidów mogła być skuteczna” – pisał.

Egiptologia jest rozwijającą się nauką. Żmudna akademicka opieka, jaką dziś się posługujemy przy odkrywaniu i klasyfikowaniu artefaktów, wraz z technologiami, które mogą potwierdzać wykształcone domysły, nie istniała, gdy archeolodzy zachodni podnosili starożytne przedmioty z miejsc ich spoczynku na przełomie XIX i XX wieku.

W ten sposób to, co zostało napisane (przynajmniej na Zachodzie) o starożytnym Egipcie, może zostać w przyszłości obalone poprzez nowe odkrycie lub poprzez ponowną ocenę starych założeń ze świeżą perspektywą. Kontrowersje związane z używaniem marihuany w starożytnym Egipcie, a także z kobietami medycznymi, które władały ziołem, nie mogą być niejednoznaczne na zawsze.